مطالعات هشتم درس9تا12

سوالات درس 9

1-ویژگی جغرافیایی شبه جزیره عربستان چیست؟

شبهجزیرهٔ عربستان که جزیر ةالعرب نیز نامیده میشود در جنو بغربی آسیا واقع شده

است وحدود سه میلیون کیلومترمربع مساحت دارد. بخش وسیعی از این سرزمین را

بیابا نها و ریگزارها و قسمت دیگری

را نواحیکوهستانی تشکیل می دهند.

2-کدام شهرهای عربستان در منطقه کوهستانی حجاز قرار گرفته اند؟

حجاز از جمله مناطق کوهستانی واقع در غرب جزیر ة العرب است و شهرهای مکه، یثرب )مدینه( و طائف در این منطقه قرار دارند.

3-شغل مردم عربستان چه بود ؟

آب و هوای گرم و خشک و کمبود آب، باعث شده بود که اغلب ساکنان عربستان زندگی

صحرانشینی داشته باشند و ازطریق پرورش تعداد کمی دام از جمله شتر، نیازهای

روزانهٔ خود را تأمینکنند. البته در مناطق برخوردار از آب، مانند یثربو یمن، کشاورزی

نیز رونق محدودی داشت.همچنین تعدادی از مردم عربستان از طریق کاروا نهای تجاری

با نقاط مختلفداد و ستد می کردند

4-مهمترین ایستگاهها و توقفگاه تجاری عربستان کدام شهرها بودند؟

مکه ومدینه

5- قبل از ظهور اسلام اوضاع اجتماعی و فرهنگی عربستان چگونه بود؟

ساکنان جزیر ة العرب را قوم عرب تشکیل می دادند. آنان به شکل قبیل های زندگی می کردند. حتیساکنان شهرها نیز وابستگی و خُلق و خوی قبیله ای خود را حفظ کرده بودند. در آستانهٔ ظهوراسلام بیشتر قبایل عرب، پراکنده و فاقد حکومت بودند. اوضاع و شرایط اجتماعی و فرهنگی مردمعربستان در دوران پیش از بعثت، به گونه ای بود که از آن به عصر جاهلیت یاد می شود.

6-مردم عربستان قبل از ظهور اسلام پیرو چه دین وآئینی بودند؟

در آن زمان بیشتر عر بها بت می پرستیدند و کعبه، خانهٔ خدا را از بتهای گوناگون پر کرده بودند.البته گروهی از عر بها

نیز پیرو حضرت ابراهیم و یا دینهای یهود، مسیح و زردشت بودند.

7-چه مقدار از اعراب دوران جاهلیت با سواد بودند؟

اعراب در دوران جاهلیت بهرهٔ چندانی از علم و دانش نداشتند و عده کمی از آنها می توانستندبخوانند و بنویسند

8-عوامل گسترش درگیریهای قبیله ای و رواج غارتگری چه بود؟

-تعصبات کورکورانه قبیله ای (بدون توجه به شناختن گنهکار)

-کمبود غذا و سایر نیازهای زندگی

9-خلاصه ای از زندگی حضرت رسول (ص) (دوره زمانی تولد تا بعثت ) را بنویسید.

در شهر مکه به دنیا آمد – تحت تأثیر محیط نامناسب مکه قرار نگرفت آنچنان که او را محمد امین می خواندند-برای عبادت به غار حرا می رفت – در 27 رجب در 40 سالگی به پیامبری مبعوث شد.

10نخستین افرادی که به پیامبر خدا ایمان آوردند چه کسانی بودند؟

حضرت خدیجه (س) و حضرت علی (ع) نخستین کسانی بودند که به رسول خدا ایمان آوردند.حضرت خدیجه از زنان ثروتمند مکه بود و تمام دارایی خود را در راه نشر اسلام، کمک به فقیرانو آزادی بردگان خرج کرد.

11-چگونگی دعوت مردم به خدا از سوی پیامبر را شرح دهید.

ابتدا به صورت فردی و پنهانی و پس از سه سال به صورت آشکارا مردم را به سوی خدا دعوت کرد.

12-مهمترین مخالفان گسترش دین اسلام که از اشراف وبزرگان قبیله قریش بودند چه نام داشتند؟

ابولهب، ابوجهل و ابوسفیان

13-مشرکان برای منصرف کردن پیامبر از ادامه دعوت مردم به سوی خدا چه اقدامی انجام داد؟

مشرکان پس از آنکه نتوانستند ابوطالب، بزرگ خاندان بنی هاشم را در پشتیبانی

از رسول خدامنصرف کنند، به شیوهٔدیگری روی آوردند. آنان نخست به حضرت

محمد (ص) پیشنهاد کردند که ریاست قبیله و قوم و دریافت ثروت فراوان را بپذیرد و از عقاید خود دست بردارد.

14-پاسخ پیامبر در مقابل پیشنهاد مشرکان برای دست برداشتن از عقاید خود چه بود؟

پیامبر اسلام در برابر این پیشنهاد فرمود: «من برای گردآوری مال و فرمانروایی مبعوث نشد ه ام،خدایم مرا به عنوان پیا م آور به سوی شما فرستاده، هر گاه از من بپذیرید، این موجب سعادت شمادر دو جهان

است واگر آن را رد کنید، من در این راه استقامت میورزم تا خدا میان من و شماداوری

کند

15-مشرکان پس از پاسخ قاطعانه پیامبر وناامیدی آنان از دست برداشتن ایشان از عقاید خود چه رفتاری با مسلمانان داشتند و واکنش پیامبر چه بود؟

سران مشرکین، خشمناک از پاسخ پیامبر، تصمیم گرفتند ایشان و مسلمانان را

مورد آزار و شکنجهقرار دهند. هر چهزمان میگذشت بر شدت سختگیری و شکنجهٔ مشرکان افزوده میشد. آنان بدترین دشنا مها و تهمتها را به رسول خدا نسبت

میدادند و برخوردهای زشت وناپسندی با آن حضرت میکردند. پیامبر اسلام در برابر

چنین رفتارهایی بردبار بود و با مهربانی مردم را به اسلام فرا می خواند.

16-نام چند تن از پیروان پیامبر اسلام را که توسط مشرکان شکنجه نام ببرید؟

یاسر وسمیه (نخستین شهدای اسلام ) – عمّار پسر یاسر – بلال حبشی

17-چه چیز سبب شد که پیامبر از مسلمانان بخواهد که به حبشه مهاجرت کنند ؟

آزار و اذیّت مشرکان نسبت به پیروان اسلام آن قدر افزایش یافت که پیامبر از مسلمانان خواست به حبشه مهاجرت کنند.

18چرا مشرکان دست به تحریم اقتصادی مسلمانان زدند؟

مشرکان پس از آنکه متوجه شدند با شکنجه و سرکوب نمی توانند مانع گسترش اسلام شوند،تصمیم گرفتند مسلمانان را تحریم کنند.

19-عهد نامه ای که مشرکان برای تحریم اقتصادی مسلمانان امضاء کردند شامل چه مواردی بود ؟

بر اساس آن هرگونه خرید و فروش و رابطهٔ اجتماعی )ازدواج( با پیروان اسلام ممنوع شده بود

20-پس از شروع تحریم اقتصادی ، مسلمانان به کدام منطقه مکه رفتند؟

. به دنبال این تحریم، رسول خدا و یارانش به پیشنهاد ابوطالب به یکی از درّ ه های اطراف مکه بهنام «شعب ابوطالب » پناه بردند. آنها حدود سه سال شرایط بسیار سختی را در این درّه تحمل کردند.

21- برخورد مردم یثرب با پیامبر پس از ورود ایشان به این شهر چگونه بود؟

حضرت محمد (ص) چند روز پس از خروج از مکه، در میان هیجان و شادی مسلمانان به یثربرسید. جوانان آن شهرکه دربارهٔ اخلاق نیکو و پسندیدهٔ رسول خدا مطالبی شنیده بودند،

به استقبال ایشان رفتند.

22-چه زمانی یثرب به مدینة النبی تغییر نام یافت ؟

پس از ورود پیامبر

23-به چه کسانی انصار وبه چه کسانی مهاجرین گفته می شد ؟

در تاریخ اسلام به گروهی از ساکنان مدینه که با پیامبر 9 پیمان بستند و آن حضرت را یاری کردند،انصار )یاری کنندگان( می گویند.

همچنین گروه دیگری از مسلمانان که اموال و دارایی خود را رها نمودند و از مکه به مدینه رفتند،به مهاجرین )هجرت کنندگان( معروف هستند.

24-نخستین اقدام پیامبر پس از ورود به یثرب چه بود؟

نخستین اقدام مهم پیامبر پس از ورود به مدینه، ایجاد مسجدی برای انجام امور عبادی، اجتماعی، علمی و سیاسی بود.

25-چه کسانی در ساخت اولین مسجد د رمدینه (یثرب ) شرکت کردند و ساخت مسجد از چه نظر اهمیت داشت؟

آن حضرت خشت اول مسجد را خود حمل کرد و مسلمانان به خصوص زنان در بنای

مسجد مشارکتورزیدند. مسجد علاوه بر آنکه مکانی برای عبادت و اجرای مراسم

مذهبی به شمار می رفت، مرکزی برای مشورت و تصمیم گیری

دربارهٔ امور سیاسی و نظامی نیز بود؛ مسجدهمچنین کانون اصلی سوادآموزی و

فراگیری علم و دانش محسوب می شد.

26-پیامبر برای از بین بردن تعصبات قومی وقبیله ای چه اقدامی انجام داد؟

مسلمانان ساکن مدینه یعنی مهاجرین و انصار از قبایل مختلف بودند. بعضی از این

قبایل در گذشته نسبت به هم کینه و دشمنی شدیدی داشتند. پیامبر به منظور ایجاد محبّت و دوستی بین مسلمانان،آنها را دو به دو با یکدیگر برادر اعلام کرد. این کار پیامبر گامی در جهت ایجاد امّت )جامعه(اسلامی بود. رسول خدا، علی بن ابیطالب (ع) را به برادری خود برگزید.

27-پیامبر با چه اقدامی به رسمی تأسیس حکومت اسلامی را اعلام کرد؟

تدوین وامضای پیمان نامه میان مسلمانان ویهودیان ساکن مدینه برای ایجاداتحاد سیاسی

28-علت جنگهای پیامبر چه بود؟

پیامبر هرگز برای کشور گشایی و جمع آوری غنیمت نمی جنگید در جنگهایی مانند احد و خندق با حمله مشرکان مجبور به دفاع شد و علت جنگ با یهودیان ، پیمان شکنی واتحاد آنان با مشرکان بود.

29-پیامبر در هنگام جنگ چه توصیه ای به مسلمانان می کرد؟

پیامبر همواره پیروانش را به رعایت اصول اخلاقی و ارز شهای انسانی در جنگ ها توصیه می نمود؛ او به ویژه سفارش می کرد با اسیران خو ش رفتاری نمایند و از تخریب و غارت اموال مردمدر جنگ پرهیز کنند. آن حضرت همچنین

مراقب بود که مسلمانان همانند مشرکان رفتار نکنند.

30- چرا پیامبر به حاکمان کشورهایی چون ایران ، روم وحبشه نامه نوشت و به اسلام دعوت کرد؟

هدف دین اسلام هدایت همهٔ مردم جهان است

31-خلاصه ای از واقعه غدیر خم را بنویسید.

پیامبر در بازگشت از آخرین سفر حج ، در محلی به نام غدیر خم پس از تأیید حاضران مبنی بر اولویت خدا و پیامبرش به تصمیم گیری برای مؤمنان ، به مردم فرمود : هر که مرا پیشوای خود می داند پس از من ، علی (ع) سپیشوای اوست . خدایا با دوستانش دوست و با دشمنانش دشمن باش و سپس همه حاضران به علی (ع) تبریک گفتند.

32-چند مورد از اخلاق و شیوه حکومتی پیامبر را ذکر کنید.

مهربان ، با گذشت ، پارسا ، ساده زیست بود هدفش از بعثت را ترویج ارزشهای اخلاقی وتربیت و رستگاری انسانها می دانست . برپایه تعالیم اسلام حکومت تشکیل داد و در مهمترین مسایل هم مشورت می کرد . مانند کندن خندق به پیشنهاد سلمان فارسی در جنگ خندق و رفتن به بیرون شهر برای جنگ به رأی جوانان در جنگ اُحُد

سوالات درس 10

1-پیامبر در چه تاریخی وفات یافت؟

حضرت محمد (ص)در 28 صفر 11 هجری در مدینه وفات یافت و در همان شهر به خاک سپرده شد

2-در منطقه سقیفه بنی ساعده چه ماجرایی اتفاق افتاد ؟

لحضاتی پس از رحلت حضرت رسول ، عده ای از مهاجرین وانصار در منطقه سقیفه بنی ساعده بدون توجه به وصیت پیامبر در غدیر خم ابوبکر را که از مهاجرین کهنسال بود به عنوان خلیفه اول برگزیدند.

3-چرا امام علی (ع) در مقابل ماجرای سقیفه ی بنی ساعده و انتخاب ابوبکر سکوت کرد؟

علی (ع) با سکوت خود مانع بروز تفرقه و درگیری میان مسلمانان شد تا اسلام پایدار بماند.

4-هر کدام از سه خلیفه قبل از امام علی (ع ) چند سال حکومت کردند و چه اقداماتی در زمان آنان انجام شد؟

[1]- ابوبکر (2سال) – قبل از مرگ ، عمر بن خطّاب را جانشین خود کرد

[2]- عمر (10 سال) – ایران ، سوریه ، لبنان ، فلسطین و مصر را تصرف کرد و با تشکیل شورا توسط وی عثمان خلیفه سوم شد.

[3]- عثمان (حدود 13 سال) رواج زندگی اشرافی – خوشگذرانی اطرافیان خلیفه – تسلط خاندان بنی امیه بر بیت المال مسلمانان

– تبعید یاران نزدیک پیامبر از جمله ابوذر،عمّار ومالک اشتر

5-عثمان چرا و چگونه کشته شد؟

عملکرد اطرافیان خلیفهٔ سوم، نارضایتی گروهی از مسلمانان را برانگیخت. آنان از نقاط مختلف بهمدینه آمدند و اعتراض خود را نسبت به عملکرد عاملانش اعلام کردند.

امام علی(ع) تلاش زیادی کرد که مخالفانرا آرام کند و مانع بروز درگیری و خونریزی شود،

اماسرانجام معترضان خشمگین به خانهٔ خلیفه هجوم بردند و او را کشتند.

6- ویژگیهای منحصر به فرد امام علی (ع) نسبت به دیگر اصحاب پیامبر چه بود؟

امام علی (ع) فرزند ابوطالب در کعبه به دنیا آمد. دورانکودکی و نوجوانی را در خانهٔ پیامبروتحت تربیت وی به سربرد. وینخستین مردی بود که به پیامبر اسلام ایمان آورد و همواره پیامبر را در راه گسترش اسلام یاری داد. شهامت و فداکاری امام علی(ع) و خوابیدن در بستررسول خدا، سبب شد که پیامبر بدون آسیبی از مشرکان، مکه را به سوی مدینه ترک کند. دلاوری وشجاعت امیرمؤمنان در جنگهای دوران پیامبر مشهور است.

7-امام علی (ع) در زمان سه خلیفه قبل قبل از خود چه اقداماتی انجام داد؟

در دوران سه خلیفهٔ قبلی، آن حضرت به تفسیر قرآن، تربیت شاگردان و پاسخ گویی به سؤالاتدینی مردم می پرداخت. همچنین ایشان به عمران و

آبادی و احداث نخلستان ها توجه زیادی داشت.

8-چه زمانی وچرا مردم از امام علی (ع) خواستند تا خلافت را بر عهده بگیرد؟

پس از کشته شدن عثمان، مردم دریافتند که جامعهٔ اسلامی بی سرپرست مانده است. بسیاری ازمهاجرین و انصار خواهان بیعت با علی (ع)شدند، اما آن حضرت تمایلی به پذیرش خلافت نداشت.سرانجام با اصرار زیاد مردم، امام علی (ع)منصب خلافت را پذیرفت. اکثر مهاجرین و انصار به

جزتعدادی از اشراف بنی امیه با امام در مسجد مدینه بیعت کردند .

9-چرا ریاست طلبان و ثروت اندوزان جنگهایی چون جَمَل ، صِفَّین و نَهروان را بر امام علی (ع) تحمیل کردند؟

اصرار امام علی (ع) بر عمل به قرآن و سنت پیامبر و اجرای عدالت و اطمینان ریاست طلبان وثرو ت اندوزان به اینکه امام به دلخواه آنان عمل نخواهد

10- امام علی (ع) برای جلوگیری از خونریزی میان مسلمانان قبل از شروع جنگها چه اقدامی انجام داد ؟

از آنجا که امام علی (ع) هیچ گونه تمایلی به جنگ و خونریزی میان مسلمانان نداشت، کوشید ازطریق گفت وگو و نصیحت بیعت شکنان و شورشیان را قانع کند که دست از تفرقه و آشوببردارند؛ اما شورشیان اقدام

به جنگ کردند.

11-نتیجه جنگ جمل و صفین چه شد ؟

امام در جنگ جمل بیعت شکنان را شکست داد. در صِفّین امام علی (ع) به مقابلهٔ با سپاه معاویهرفت و آنها را ظالمین نامید. پایداری یاران امام علی (ع) به ویژه مالک اشتر آثار شکست را برچهرهٔ سپاه ستمگر آشکار ساخت، اما در آخرین

لحظات، نیرنگ عمروعاص مانع پیروزی سپاهیان امام علی (ع) شد.

12-امام علی (ع) چند سال حکومت کرد و چرا کوفه را مرکز خلافت خود قرار داد؟

امام علی (ع) حدود 5 سال مطابق تعالیم اسلام و روش )سنت( حضرت محمد(ص) حکومت کرد.امام در ابتدای حکومت خود، برای دفع تهدیدات بیع تشکنان و دشمنان عدالت از مدینه رهسپارعراق

شد و شهر کوفه را مرکز خلافت خود قرار داد.

13-مهم ترین ویژگی ها و دستاوردهای حکومت امام علی (ع) چه بود؟

[1] ساده زیستی و مقابله با اشراف یگری

[2] تأکید بر عدالت

[3] برگزیدن افراد صالح به حکومت ولایات

[4] مدارا با مخالفان

14-اشرافی گری چگونه میان مسلمانان شکل گرفت و امام علی (ع) برای گسترش ساده زیستی چه کرد؟

فتوحات مسلمانان اگرچه موجب ورود اسلام به سرزمین های پهناوری شد، اما ثروت و غنایمحاصل از فتوحات، سبب ثرو ت اندوزی وتقویت اشرافی گری در میان عد ه ای گردید. امام سعی می کرد با گفتار و کردار خویش توجه مردم را به ارز شهای دینی و سنت پیامبر جلب نماید. خطبه هایفراوانی از ایشان در این موضوع باقی مانده است. آن حضرت با زندگی بسیار ساده و به دور ازتجملات، الگوی مناسبی برای دیگران بود.

15-چه مواردی سبب شد برخی از افراد متوجه مصمّم بودن امام علی (ع) در اجرای عدالت شوند وبا وی به دشمنی بپردازند؟

در حکومت امامعلی(ع) تمامی مسلمانان از احترام و حقوق برابر برخوردار بودند. امام در توزیعبیت المال هیچ مسلمانی را بر مسلمان دیگر برتری نمی داد و برای عرب و

غیرعرب سهمی یکساندر نظر م یگرفت. کسانی که پیش از آن، سهم بیشتری از بیت المال میگرفتند در برابر این شیوهٔعادلانهٔ امام مقاومت کردند. آنها وقتی پی بردند

که امام علی (ع) در اجرای عدالت مصمّم است، بهدشمنی با ایشان پرداختند.

16- امام علی (ع) در انتخاب افراد برای حکومت ولایات چگونه عمل می کرد؟

امام افراد را بر پایهٔ شایستگی و لیاقت برای حکومت ولایات برمی گزید و حاضر نبود برای رسیدنبه هدف، از اشخاص ناصالح و ستمگر استفاده کند.

برخی از یاران امام علی (ع) به آن حضرتپیشنهاد می کردند به افرادی که برای حکومت مشکل ایجاد می کنند، مقام بدهد؛ امام می فرمود: «آیا من پیروزی را با ستم به دست آورم؟

17-معاویه از چه زمانی حاکم شام (سوریه امروزی) بود و شرط وی برای اطاعت از امیر مؤمنان علی (ع) چه بود؟

معاویه پسر ابوسفیان که از زمان خلافت عمر حاکم شام )سوریهٔ امروزی (

بود، اعلام کرد درصورتی از امام اطاعتمی کند که حکومت شام و مصر به او واگذار شود

؛ اما امام با شناختی که ازدشمنی امویان با اسلام و پیامبر داشت فرمود:

خداوند دوست ندارد که من «گمرا ه کنندگان » رایاور خود قرار دهم.

18-برخورد امام علی (ع) با مخالفان و منتقدان چگونه بود؟

امام علی (ع) با مخالفان مدارا می کردند و از انتقادهای آنان ناراحت و خشمگین نمی شد و حتیسهمشان را از بیت المال نیز پرداخت می کرد. امام زمانی با مخالفان برخورد می کرد که آنهادست به شمشیر می بردند.

19- امام حسن (ع) چه زمانی به خلافت رسید؟

پس از شهادت امیر مؤمنان در 21 رمضان سال 40 ه.ق. مردم کوفه با امام حسن (ع) بیعت کردند.

20-چرا امام حسن (ع) مجبور به صلح با معاویه شد؟

معاویه در اولین روزهای خلافت امام حسن (ع) به عراق لشکر کشید و بادادن وعده هایی چون مقام وپول حتی یاران نزدیک امام را فریب داد وامام حسن (ع) با شرایطی مجبور به صلح شد.

21-معاویه پس از تحمیل صلح بر امام حسن (ع) و نشستن بر مسند خلافت در شام چه اقداماتی انجام داد؟

او که سیاستمداری فریبکار بود با دادن پول و مقام افراد زیرکی چون عمرو عاص را که نقش مهمی در شکست نخوردن در جنگ صفین داشت را جذب خود کرده بود -

همچنین به موارد ذکر شده در پیمان نامه عمل نکرد - و به دستور او بر منبر ها و نمازجمعه از امام علی (ع) بدگویی میکردند.

22-چه زمانی وچگونه زمینه های قیام امام حسین (ع) فراهم شد؟

امام حسین(ع) سا لها در کنار پدرش امیر مؤمنان و برادرش امام حسن(ع) در صحنهٔ جهاد و مبارزه حاضر بود. آن حضرت پس از شهادت برادر، با سخنرانی و نامه های افشاگرانه علیهحکومت ظالمانهٔ معاویه مبارزه کرد. پس از مرگ معاویه،

پسرش یزید طبق وصیت او به خلافترسید. یزید مانند جوانان دوران جاهلیت

رفتار می کرد. ظلم و فساد آشکار او در جهان اسلام شهرتداشت.

23-چرا امام حسین (ع) پس از به قدرت رسیدن یزید از مدینه به مکه رفت؟

امام حسین(ع) که نمی خواست با یزید بیعت نماید، با خانواده و بستگان خود از مدینه راهی مکهشد. امام قصد

داشت که در پناه خانهٔ خدا و با استفاده از ایام حج، مردم را برای مخالفت با حکومت ستمکار و فاسد یزید آماده کند.

24-چرا امام حسین (ع) به سوی کوفه حرکت کرد؟

مردم کوفه که از حرکت آن حضرت به سوی مکه آگاه شده بودند با نوشتن نامه های فراوان، ایشانرا به آن شهر دعوت کردند. امام نخست اعتنایی به آن نامه ها نکرد، اما با اصرار کوفیان، پسرعموی خود مسلم بن عقیل را روانهٔ آنجا کرد. پس از ورود مُسلم به کوفه، هزاران نفر با مسلم بهنمایندگی از امام حسین(ع) بیعت کردند.

امام نیز پس از دریافت نامهٔ مسلم، عازم کوفه شد.

25-یزید پس از شنیدن خبر حرکت امام حسین(ع) چه اقدامی انجام داد؟

یزید با شنیدن اخبار کوفه، عبیدالله بن زیاد را که مردی سنگدل و خونریز بود به

حکومت آنجامنصوب کرد. عبیدالله با ایجاد رُعب و وحشت مردم را ترساند و مسلم بن عقیل را دستگیر کرد و به شهادت رساند. او سپس مردم کوفه را وادار کرد که آمادهٔ جنگ با فرزند پیامبر شوند. سپاه یزیدمانع رسیدن امام و یارانش به کوفه شدند و کاروان آن حضرت را ناچار به توقف در سرزمین گرم وخشک کربلا )نینوا( نمودند

26-لشکریان یزید که امام ویارانش را در کربلا مجبور به توقف کرده بودند چه برخوردی با آنان کردند؟

. لشکریان یزید که تعدادشان بسیار زیاد بود، امام حسین(ع) و یارانش را محاصره و در روزعاشورا جنگ را آغاز کردند. امام و یارانش که مرگ در راه عقیده و ایمان را

سعادت و زندگی درسایه حکومتستمگران را ننگ می دانستند، شجاعانه جنگیدند

و در راه حق به شهادت رسیدند.

27-چرا قیام کربلا و شهادت امام حسین (ع ) نیاز بود؟

اینکه نیم قرن بعد از رحلت رسول خدا، فرد فاسد و گنه کاری چون یزید به عنوان

خلیفهٔ مسلمانانبه قدرت رسید، نشانمیدهد که جامعهٔ اسلامی دچار انحراف بزرگی شده بود. فقط حرکتی عظیم مانند قیام کربلا و شهادت امام حسین و فرزندان، بستگان و یارانش می توانست از گسترش اینانحراف جلوگیری کند.

28- امام حسین (ع) برای قیام خود چه اهدافی را برشمرده است؟

امام حسین(ع) در وصیت نامهٔ خویش، دربارهٔ هدف قیام خود فرموده است: «هدف من اصلاح امتجدّم رسول الله، امر به معروف و نهی از منکر و پیاده کردن سیرهٔ , رسول الله و پدرم علی بنابیطالب است .»

29-اهداف قیام کربلا چگونه بر همگان آشکار شد؟

حضرت زینب پس از شهادت برادر خود، در دوران اسارت با سخنران یهای روشنگرانه، اهدافقیام کربلا و چهرهٔ واقعی حکومت ستمکار بنی امیه را برای همگان آشکار کرد.

30-قیام کربلا وحادثه عاشورا چه تأثیری بر مردم جهان گذاشته است؟

تاریخ گواهی می دهد که از آن پس قیام های زیادی در جهان اسلام و نواحی دیگر از قیام عاشوراالگو گرفته اند. این قیام تأثیر بسیاری در روحیهٔ ظلم ستیزی مسلمانان به ویژه شیعیان بر جای نهاده است.

سوالات درس 11

1-چه زمانی را میتوان پایان دوره ی ایران باستان دانست؟

از زمان ورود اعراب مسلمان به کشور ما و فروپاشی حکومتساسانی

2-همزمان با ظهور اسلام در عربستان چه کسی بر ایران حکومت می کرد واوضاع ایران چگونه بود؟

خسرو پرویز بر ایران، حکومت می کرد. او دعوت پیامبر (ص) را برایقبول اسلام نپذیرفت. وقتی خسروپرویز به دست پسر خود به قتلرسید، رقابت و دشمنی در درون دربار ساسانی، بیشتر شد؛ بهطوری که در مدت چهارسال، بیش از ده نفر بر تخت شاهی نشستند .

3-چه عواملی سبب ضعف وسقوط ساسانیان شد؟ (اوضاع ایران در آستانه حمله اعراب چگونه بود؟)

*کاهش توان جنگی و ضعیف شدن روحیه سپاهیان به خاطر شورشهای فرماندهان و دخالت های آنان در رقابت های سیاسی

*نارضایتی مردم به دلیل وجود نظام طبقاتی ، بی عدالتی ها وتبعیض های اجتماعی ومالیاتهای سنگین

*گسترش قحطی (کمبود غذا) بر اثر طغیان رودهای دجله و فرات وشیوع بیماری طاعون ووبا

4-فرمان حمله به مرزهای حکومت ساسانیان وامپراتوری روم شرقی را کدام یک از خلفا صادر کرد ؟

ابوبکر

5-ایران چه زمانی وچگونه توسط اعراب مسلمان فتح شد؟

به فرمان ابوبکر اعراب با حمله به مرزهای ایران مناطقی از بین النهرین (سواد) را تصرف کردند در زمان عمر قسمتهای زیادی از ایران فتح شد .ساسانیان در نبرد قادسیه شکست خوردند ورستم فرخ زاد فرمانده سپاه ساسانیان کشته شد وتیسفون پایتخت ساسانیان تصرف شد. در جنگ نهاوند یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی شکست خورد و شهرهای ایران به تصرف اعراب درآمد.

6-پس از کدام جنگ شههای ایران با سرعت بیشتری به تصرف اعراب درآمدند ؟

نهاوند

7-حکومت ساسانیان بر ایران چه زمانی پایان یافت ؟

با ورود اعراب به خراسان، یزدگرد سوم به دست آسیابانی در مرو بهقتل رسید ) 31 ق( و امپراتوری ساسانی که بیش از چهارصد سال برایران فرمانروایی کرده بود، به پایان رسید.

8-ویژگی های دوران خلافت امویان را بنویسید.

*بنانهادن حکومت بر پایه خشم وظلم

*پای بند نبودن به دستورات دینی

*حکومت اشراف و سران قبایل عرب بر ولایات ایران

*برتر دانستن قوم عرب بر سایر اقوام وتحقیر اقوام غیر عرب از جمله ایرانیان

9-مرکز خلافت امویان کدام شهر بود ؟

شهر شام (دمشق امروزی)

10-امامانی که در زمان اومیان به شهادت رسیدند را نام ببرید.

در دوران بنی امیه، علاوه بر امام حسن و امام حسین، امام سجاد وامام محمد باقر : نیز به شهادت رسیدند و شیعیان، آزار و اذیت فراوانی را تحمل کردند.

11-چرا ایرانیان با شور و شوق به قیام مختار پیوستند؟

مردم ایران که از ظلم و ستم و قو مگرایی امویانبه ستوه آمدهبودند، از هر فرصتی

برای مخالفت و مبارزه با حکومت اموی، استفاده می کردند. ایرانیان در بسیاری

از قیا مها و شورشهایی که علیهامویان به وقوع پیوست، حضور مؤثری داشتند.

وقتی مختار ثقفی در کوفه به خونخواهی امام حسین (ع) و یارانش قیام کرد، ایرانیانبا شور و شوق به او پیوستند.

12-عباسیان چگونه به خلافت رسیدند؟

خاندان عبّاسیان از مخالفان بنی امیه بودند. در اواخر حکومت اموی،آنها نمایندگانی را به نقاط مختلف ایران از جمله خراسان فرستادند ومردم را به قیام

علیه بنیامیه و حکومت یکی از افراد خاندانپیامبر(ص) دعوت کردند، اما نمی گفتند منظورشان از آن فرد چهکسی است. ایرانیان مسلمان و به ویژه خراسانیان، دعوت

عباسیان راپذیرفتند. سرانجام ابومسلم، سردار ایرانی در خراسان قیام کرد.

اوموفق شد امویان را شکست دهد و سَفّاح از خاندان عباسیان را بهخلافت برساند.

13 -مرکز خلافت عباسیان چه شهری بود و چه کسی آن را بنا کرد؟

منصور، خلیفهٔ دوم عباسی، شهر بغداد را بنا کرد و آن را مرکز خلافتعباسیان قرار داد.

14-شباهت وتفاوت عباسیان با امویان چه بود؟

عباسیان نیز در ظلم و ستم، دست کمی از امویان نداشتند. خلفایعباسی از جمله منصور،

هارون الرشید و متوکل،امامان شیعه را بهسبب مبارزه با ظلم و ستم، به زندان

انداختند و به شهادت رساندند.آنها نیز همچون اُمویان در کا خها به خوشگذرانی

می پرداختند.خلفایعباسی بر خلاف اُمویان از ایرانیان در سمت های مهمی

چون وزارت وفرماندهی سپاه و حکومت شهرها،استفاده می کردند

15-ایرانی که به خدمت عباسیان درآمدند چه سرنوشتی پیدا کردند؟

بسیاری از ایرانیانی که به خدمت خلافت عباسی درآمدند، سرنوشتیتلخ و ناگوار داشتند؛

چنانکه منصور عباسی ناجوانمردانه ابومسلمخراسانی را به قتل رساند.

16-برمکیان که بودند و چه موقعیتی در زمان خلافت عباسیان داشتند و چه سرنوشتی پیدا کردند؟

بَرمکیان نیز که از خاندان های مشهور ایرانی بودند، به سرنوشتابومسلم دچار شدند. این خاندان در زمان خلافت هارون، عهده داروزارت و حکومت ولایات شدند و نفوذ و

قدرت فراوان کسب کردند. خلیفه ناگهان بر آنان خشم گرفت و و دستور داد آنها را از قدرت برکنار و زندانی کنند و به قتل برسانند.

17-ضعف وتجزیه قلمرو عباسیان از چه زمانی آغاز شد؟

در قرن سوم هجری، خلافت عباسی رو به ضعف نهاد. در چنینشرایطی بود که

به تدریج حکومت هایی در نقاط مختلفایران شکلگرفت و تجزیهٔ قلمرو پهناور خلافت

آغاز شد.

18-کدام ایرانی نخستین بارر به حضور پیامبر رسید ومسلمان شد ؟ در کدام جنگ به مسلمانان کمک کرد ونظر پیامبر درباره او چه بود؟

به گفته برخی از مورّخان، سلمان فارسی نخستین ایرانی بود که درمدینه به حضور حضرت محمّد(ص ) رسید و به دین اسلام مشرف شد.سلمان در جنگ احزاب )خندق( حضور داشت و پیشنهاد کرد برایدفاع از شهر مدینه در مقابل حملهٔ مشرکان،

خندقی حفر شود. پیامبردربارهٔ او فرمود: «سلمان از اه لبیت ماست »

19-نام چند تن از یاران باوفای امام علی (ع) را بنویسید.

. سلمان مقداد، ابوذر و عمّار،

20-حاکمان ایرانی یمن چه زمانی مسلمان شدند؟

در زمان رسول خدا به مدینه رفتند و به دین اسلام ایمان آوردند.

21-علل علاقه مندی ایرانیان به دین اسلام چه بود؟

. پیام اسلام، برابری و برادری بود؛ این پیام برای مردم ایران که ازامتیازات طبقاتی اشراف ناخشنود بودند، جذابیت فراوانی داشت.علاوه بر آن، اخلاق و رفتار پیامبر(ص)

و امامان شیعه، نقش مهمی درعلاقه مندی ایرانیان به دین اسلام داشت.

امام علی (ع) در دورانحکومت خود هیچ برتری و امتیازی برای اعراب، نسبت به

غیراعراب درنظر نم یگرفت.از این رو، ایرانیان علاقه و ارادت خاصی به آن حضرت وفرزندانش پیدا کردند.

حضور امام رضا (ع) و خواهرش حضرتمعصومه و برادرش حضرت شا هچراغ و

دیگر امامزادگان در ایران، تأثیر زیادی بر توجه و گرایش مردم ایران به دین اسلام گذاشت.

سوالات درس 12

1-در زمان عباسیان چگونه شرایط برای تشکیل سلسله های ایرانی بوجود آمد؟

خلافت عباسیان پس از یک قرن فرمانروایی، ضعیف شد و خلفا دراداره قلمرو پهناور

خود ناتوان بودند. از اینرو، شرایط مناسبی برایتشکیل سلسله های ایرانی به وجود آمد

2-در زمان سلطه عباسیان بر ایران (بین قرن 3 تا 5 هجری ) کدام سلسله ها بر برخشهایی از ایران حکمت می کردند؟

سلسلههای طاهریان، صفاریان، علویان، سامانیان و آل بویه ،مهمترین سلسله های

ایرانی بودند که در فاصله قرن های سوم تاپنجم هجری بر بخشهایی از ایران

حکومت می کردند. این سلسله هابه جز علویان طبرستان، ریشه و تبار ایرانی داشتند. آنها به تدریج بهحکومت عباسیان بر ایران پایان دادند.

3-سلسله های طاهریان ، صفاریان ،علویان ، سامانیان و آل بویه چگونه به قدرت رسیدند وروابط آنها با خلفای عباسی چگونه بود؟

*طاهر ذوالیمنین مؤسس سلسله طاهریان و امیر اسماعیل سامانی مؤسس سلسله سامانیان به فرمان وتأیید مأمون عباسی به قدرت رسیدند . رابطه دوستانه با خلیفه داشتند ودر اداره امور مستقل بودند.

*یعقوب لیث مؤسس سلسله صفاریان بدون اجازه خلیفه عباسی وبا حمایت مردم وگروه عیاران به قدرت رسید و او دشمن خلیفه بود.

*علویان به دلیل پیروی از مذهب شیعه از حکومت عباسیان اطاعت نمی کردند و دشمن خلیفه عباسی بودند.

*آل بویه پس از تصرف بغداد خلفای عباسی را مجبور به اطاعت از خود کرد.

4-کدام سلسله ها پیرو مذهب شیعه بودند و چه اقداماتی انجام شد؟

علاوه بر علویان طبرستان، آل بویه نیز پیرو مذهب شیعه بودند. دردوران حکومت آنها،

معارف و فرهنگ شیعه در ایران مورد توجه قرارگرفت و گسترش یافت

به دستور فرمانروایان آل بویه به خصوص عضدالدوله که مشهورترینفرمانروای آل بویه بود، حرم مطهر امامان : در نجف، کربلا و کاظمینبازسازی شد و مراسم

روز عید غدیر و مجالس سوگواری امام حسین(ع) با شکوه برگزار می شد.

5-تأثیر اسلام بر فرهنگ ایرانی وتأثیر دانشمندان ایران بر اسلام چگونه بود؟

اسلام روح و جان تاز های به جامعه و فرهنگ ایرانی دمید و به آنتحرک و پویایی

خاصی بخشید. ایرانیان سابقه ای طولانی در علم ودانش و هنر داشتند؛ آنان پس از پذیرش اسلام، از تمام توان

واستعداد خود برای پیشرفت و گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی،استفاده کردند . ایرانیان مسلمان در تأسیس و

گسترش معارفاسلامی، علوم انسانی و علوم تجربی، هنر و ادبیات پیشگام بودند

6-عالمان و دانشمندان مسلمان ایرانی در چه رشته هایی آثار سودمندی ارائه کردند؟

در معارف اسلامی، تفسیر قرآن ، فلسفه، تاریخ، جغرافیا وموسیقی

ایرانیان حتی در زبان و ادبیات عربی نیز پیشتاز بودند و قواعد صرف ونحو و دستور زبان و ادبیات عربی توسط ادیبان ایرانی تدوین شد .

7-افرادی چون عبدالله بن مُقَّفَع در انتقال میراث ادبی و تاریخی ایران باستان به جامعه اسلامی در قرون نخست هجری چه نقشی داشتند؟

. نویسندگان و مترجمان ایرانی مانند عبدالله بن مُقَّفَع ]مشهور بهروزبه ایرانی[، کتا ب هایی را در موضوع تاریخ پادشاهان و قهرمانانکهن ایران و نیز اندرزنامه ها و آداب کشورداری از زبان پهلوی به زبانعربی ترجمه کردند.

8-کدام سلسله ها نقش بیشتری در رونق وشکوفایی فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی داشتند؟

سامانیان و آل بویه بیشتر فرمانروایان این سلسله ها به علم و ادبعلاقه مند بودند و برای عالمان، دانشمندان و ادیبان، ارزش و احترام فراوانی قائل می شدند

. پایتخت این سلسله ها، مرکز دانش و محل پژوهش بزرگان علم وادب بود . وزیرانی که در آن زمان امور کشور را اداره می کردند، اغلبمردانی بافرهنگ و دانش دوست بودند. برخی از آنان مانند خاندانجیهانی و خاندان بلعمی )وزیران سامانیان( در شمار عالمان و ادیباننامدار قرار داشتند.

9-دو وزیر دانشمند دوره سامانیان را نام ببرید .

بلعمی - جیهانی

10-زبان اداری و زبان گفتاری پس از ورود اسلام به ایران چه بود؟

پس از ورود اسلام به ایران تا مدّت ها، عربی، زبان اداری ایران بود.فرما نها و نامه های اداری به زبان عربی نوشته می شد و دانشمنداننیز کتا بهای خود را به عربی می نوشتند. مردم ایران اگرچه به عربیبه عنوان زبان قرآن احترام می گذاشتند، اما همچنان به زبان فارسی،سخن می گفتند.

11-از چه زمانی توجه به زبان فارسی بیشتر و رونق ادبیات فارسی آغاز شد؟

از قرن سوم هجری به بعد، در نتیجه علاقهٔ امیران و وزیران، حکومتهای صفاریان و سامانیان به فرهنگ و زبان ایرانی، رونق ادبیاتفارسی آغاز شد.

رودکی، پدر شعر فارسی با تشویق و حمایتسامانیان، اشعار خود را سرود.

فردوسی نیز در اواخر دورهٔ سامانیان،سرودن شاهنامه را آغاز کرد .

12- معماری ایران در دوره اسلامی چگونه بود و در کدام بناها هنر ومعماری ایرانی به چشم می خورد؟

معماری و هنر ایران در دوران اسلامی در ادامه معماری عصر باستانبود. مساجد از نخستین جلو ه های مهم معماری ایرانی اسلامیبودند. برخی از مساجد در ابتدای از ورود اسلام به ایران براساساصول معماری دوره ساسانی ساخته شدند. آرامگا هها،

جلوه شکوهمند دیگری از میراث معماری ایرانی اسلامی به شمار می روند. آرامگاه امیراسماعیل سامانی در بخارا و آرامگاه قابوس وشمگیردر گنبد قابوس از آن جمله اند .

نظرات شما عزیزان: